Leven tegen de klippen op

Wat maakt het leven de moeite waard? Dit is zo'n vraag waarbij je in elke fase van je leven een ander antwoord kan geven. Toch wist Padje diep van binnen dat het om de zintuigelijke ervaringen gaat. Waarom geeft een Engel de eeuwigheid op om mens te worden en dus sterfelijk, zoals in de film van Wim Wenders 'Der Himmel ueber Berlin'? Om die zintuigelijk te kunnen ervaren: het genieten van kleuren, geuren, smaak, het maken en drinken van een heerlijk kopje koffie, het voelen van de regen, het ervaren van de zinderende hitte, het gevoel van huid tegen huid. Dat alles maakt het leven de moeite waard. Is dat werkelijk alles? Dit zijn de 'basics' dacht Padje. Als je zintuigen het opgeven kan je de rest ook wel vergeten. En 'Van het Padje' wist waarover ze het had.

De geur van koffie

 

Van het Padje had een terugslag gekregen. En niet zomaar één, geen dipje, nee een langdurig onder in de put verblijf. Alles was weer zwart, het eten smaakte naar karton, geen streling van de wind kon haar troosten, noch de schitterende kleuren van een zonsopgang of de geuren van met dauw bedekt gras. Padje was hier vaker geweest, in deze kerker zonder zicht en zin. Dat scheelde, want ze wist dat er ook een einde aan dit verblijf zou komen. Rationeel. Emotioneel bood ook deze gedachte geen troost. Troost is iemand die 's ochtends een glaasje vers sap voor je klaarmaakt, koffie zet en brood roostert, troost zijn de geluiden van een huis dat wakker wordt, de ademhaling van een dierbaar 'padje' dat naast je ligt. Troost is een mooie herinnering, dichter- en nader-bijen die om je geven, je aan het lachen maken. En al deze vormen van troost lieten het afweten.

Menswaardig leven

Padje wist dat ze diep in zichzelf een krachtige kern had die niet kapot te krijgen is. Zo wist ze ook dat ze nu vooral dingen moest doen, kleine dingen, die haar afleidden in positieve zin. Dingen die ze altijd fijn had gevonden en die niet al te veel moeite kosten.

Zo stopte ze van tijd tot tijd een mooie film in de dvd-recorder en ging er goed voor zitten. Padje hield van Italiaanse films en ze pakte uit haar voorraad een film van Vittorio de Sica, 'Umberto D'. Een echte filmklassieker, lekker traag en in zwart-wit. De film bleek te gaan over een gepensioneerde ambtenaar die elke cent bij elkaar moet schrapen om te kunnen leven van zijn armzalige staatspensioentje ('best actueel', realiseerde padje zich, die tegen wil en dank toch iets van het wereldnieuws meekreeg). Umberto D is een ontroerende film. De gepensioneerde ambtenaar staat er helemaal alleen voor samen met zijn hondje Flike. Hij doet zijn uiterste best om zijn waardigheid te bewaren in mensonwaardige omstandigheden.

 Zonder aardigheid en compassie

Je waardigheid bewaren. Dat is iets heel wezenlijks vond Padje. Zonder waardigheid ben je het niet waard. Werd ze nu filosofisch? Wat ben je dan niet waard en in de ogen van wie? Wat als je waardigheid ontnomen wordt door een regime dat niet jouw regime is? Apartheid, communisme, fascisme, extreem-kapitalisme en consumentisme? Wat als je, zoals meneer 'Umberto D, niet mee kan in een snel moderniserende stad waar de aardigheid en de compassie uit verdwenen lijken? Wat als je ondanks het feit dat je zo je best doet je waardigheid te bewaren, je alleen maar eenzamer en eenzamer wordt.
Vittorio de Sica kiest er uiteindelijk voor Umberto D zelfmoord te laten plegen. De scene die volgt zal Padje nooit vergeten. Umberto zit op een bankje in het park met zijn hondje. Hij probeert met een stok zijn hondje af te leiden, zodat hij weg kan lopen en zijn plan kan voltrekken. Hij probeert zijn hondje te koppelen aan een ander baasje. Hij is wanhopig. Niets lukt. De hond is trouw aan Umberto D. Uiteindelijk loopt hij toch richting spoorwegovergang. Flike voelt aan wat zijn baasje van plan is en rent op het moment dat de trein er aan komt naar de spoorbaan. Flike dreigt door de trein vermorzeld te worden maar Umberto D weet zijn hondje nog net op tijd te redden. En de hond zijn baasje. Het einde is weliswaar open maar Padje weet zeker dat Umberto D nooit meer voor een trein zal springen.

Alle zintuigen op scherp

De troost van verhalen. Zelfs onze bet-bet-bet voorouders wisten dat al, zo peinsde Padje.
In de perioden dat 'Van het Padje' zich goed voelde reisde ze veel. Haar zintuigen stonden dan voor de volle honderd procent op scherp. Ze leefde. Eens belandde ze op een ver zuidelijk eiland in een ziekenhuis. Een heftige ervaring waar Padje niet graag aan terugdenkt. Toch had ze het daar volgehouden. Ondanks het feit dat ze als enige uitzicht en afleiding witte vitrages had, die naarmate de dag vorderde langzaam van kleur verschoten, van licht naar diep oranje en uiteindelijk een zwarte gat werden. Ze lag daar maar. Wat had het leven nog voor zin? Ze moest in die tijd veel aan Albert Camus denken, de Franse schrijver en filosoof. Het leven is zin-loos, accepteer dat nu maar is de kern van zijn boodschap. En toch gaf een verhaal van Camus, 'De Pest', Padje de moed om door te gaan. Het boek had ze niet bij zich, ze kon trouwens niet eens lezen, maar het zat in haar kop. De sfeer, een stad, ergens, hel-wit, zinderend, leeg, de ziekte veroorzaakt door een regime, de schaarste die ontstaat aan medicijnen. een schaarste die het regime bewust creëert. En toch. De ziekte wordt overwonnen en de mensen willen, ondanks hun verdriet en vele verliezen, weer leven. Het leven is tenslotte alles wat we hebben. Ook dat is Camus.